Nieuws

Nagele, van nationaal belang

Emmeloord, 11 mei 2018 | De Stichting Canon de Noordoostpolder heeft een nieuwe  “verrekijker" uitgebracht over Nagele. Deze boeiende ‘verrekijker’ is als verdieping geschreven voor venster 14 “Stedenbouwkundige aspecten van de dorpen” en 15  “Architectuur in de polder” van de Canon De Noordoostpolder.

De auteurs Peter Timmer (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)  en Arjen van den Berg (gemeente Noordoostpolder) geven op bijzondere heldere wijze een historische terugblik over Nagele.

Het Dorpenplan dat ten grondslag ligt aan de bouw van de dorpen van de Noordoostpolder, dateert uit 1946.  De rangschikking en de onderlinge afstand als mede de functie van de dorpen zijn mede bepaald door de CPT (Centrale Plaatsentheorie) van Duitser Walter Christaller. Door het Nazi-bewind is zijn theorie toegepast in bepaalde gebieden van het Groot-Duitse Rijk. In de Noordoostelijke polder heeft het er alle schijn van dat het daar ook is toegepast.

In het Europese Culturele Erfgoedjaar 2018 met als motto `Erfgoed verbindt, Europa inspireert` is zeker op ons Erfgoed van toepassing en dan vooral het eerste deel van dat motto `Erfgoed verbindt`.

 

In deze verrekijker richten ze zich op Nagele, van nationaal belang en zeker ook lokaal belang.

Nagele verbindt verleden, heden en is ook gericht op de toekomst.  

 

Het verdwenen eiland ‘De Nagel’

De dorpen in de Noordoostpolder hebben oude namen. Deze namen herinneren ons aan de bewogen geschiedenis van het voormalige kustgebied van de Zuiderzee. Zo lag er ooit een eiland tussen Urk en Schokland met daarop het vissersdorp ‘Nagel’. Sommige historici beweren zelfs dat een oorkonde uit 966 van de Duitse keizer Otto verwijst naar Nagele, toen nog ‘Nakala’ genoemd en mogelijk gebaseerd op ‘Nabalia’ van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus. Over het vissersdorp zijn legendes overgeleverd waarvan altijd maar de vraag is wat ervan waar is. Zeker is wel dat het dorp en het eiland door de zee zijn opgeslokt in de middeleeuwen. Op oude kaarten uit de negentiende eeuw is ‘De Nagel’ alleen nog terug te vinden als aanduiding van een bepaald stuk water in de Zuiderzee.  


I
Het land wordt zee


II
De zee wordt land


III
Het land wordt ingericht


IV
Het land wordt bebouwd


V
Het land wordt bewoond


VI
Het land wordt beleefd


VII
Het land wordt bestuurd



Verrekijker



De Noordoostpolder door de jaren heen.

Klik op een jaar voor meer informatie!

  • 1 - Prehistorie: sporen van ijstijden en resten van bewoning

    De Noordoostpolder bestaat in 2012 officieel zeventig jaar, maar de historie van het gebied gaat veel verder terug. Fascinerend om te weten is dat er na de voorlaatste ijstijd in de prehistorie al mensen naar dit gebied trokken.

  • 2 - Flevo en Almere: moeras en meren (0-1200 na Chr.)

    De Noordoostpolder is een IJsselmeerpolder, aangelegd dus in het IJsselmeer, dat in 1932 is ontstaan door afsluiting van de Zuiderzee.

  • 3 - De Zuiderzee: verkeersader, slagveld en visbun

    Door stormvloeden kreeg het Almere in de twaalfde eeuw een verbinding met de Noordzee. Veendrempels tussen Noord-Holland en Friesland spoelden weg.

  • 4 - De burchten van Kuinre: middeleeuwse machtsbasis.

    De heren van Kuinre komen waarschijnlijk voort uit een bisschoppelijk ministerialengeslacht (zij kregen de lagere rechtspraak van de bisschop in een ontginningsgebied).

  • 5 - Schokland, eiland in de Zuiderzee

    n het landschap van de Noordoostpolder ligt een opvallende bult: Schokland. Ontstaan uit het veen, werd Schokland in de late middeleeuwen een eiland. De bevolking woonde op woonterpen.

  • 6 - Oud-Kraggenburg: havenhoofd aan het Zwarte Water

    Oud-Kraggenburg wordt wel het mooiste plekje van de Noordoostpolder genoemd. Het was er al toen de Noordoostpolder nog Zuiderzee was.

  • 7 - Cornelis Lely: de plannen

    Al in de zeventiende eeuw werden er plannen gemaakt om, in navolging van de Beemster, de Schermer, de Purmer en andere meren, ook de grote Zuiderzee droog te malen en in te polderen. Tot de negentiende eeuw waren die echter in technisch opzicht niet realiseerbaar.

  • 27 - Directie van de Wieringermeer, afdeling Noordoostpolderwerken

    Op 7 mei 1930 werd de Directie van de Wieringermeer in het leven geroepen met als doel de polders te ontwikkelen die in het kader van het Zuiderzeeproject waren drooggemaakt. De Directie was een projectorganisatie die ressorteerde onder het ministerie van Verkeer en Waterstaat.

  • 8 - Droogleggen en droog houden: dijken en gemalen

    Het definitieve besluit om de Noordoostpolder aan te leggen werd midden in de jaren dertig genomen. Het besluit was enige jaren uitgesteld omdat er toen een zware wereldwijde economische crisis heerste en het Rijk moest bezuinigen.

  • 10 - Oorlogsjaren: Het Nederlands Onderduikers Paradijs

    De eerste jaren in de Tweede Wereldoorlog was het in de Noordoostpolder relatief rustig. De Duitse bezetters lieten de dunbevolkte polder met rust. Ook hadden ze respect voor, en belang bij, dit Nederlandse landbouweconomisch wonder.

  • 13 - Landschap: bossen, wegen, bermen

    Het landschap van de polder is rechtlijnig en lijkt voorspelbaar. Die voorspelbaarheid neemt steeds meer af. In een korte tijd maakte het landschap grote veranderingen door en ook nu vinden nog ingrijpende veranderingen plaats die variatie toevoegen aan de op de tekentafels getrokken rechte lijnen.

  • 17 - Arbeiderskampen: de eerste huisvesting

    Arbeiderskampen zijn onlosmakelijk verbonden met de droogmaking en ontginning van de Noordoostpolder. Toen de polder in 1942 droogviel, was het de taak van de Directie de nieuwe gronden te (laten) ontginnen en geschikt te maken voor landbouw.

  • 9 - Ontginnen: woeste gronden in cultuur gebracht

    Nadat de poldergronden waren drooggevallen moesten deze worden ontgonnen en geschikt gemaakt voor hun uiteindelijke bestemming. In de Noordoostpolder werd elke vierkante meter bestemd voor de landbouw.

  • 11 - Verkaveling: het landschap van Mondriaan

    Op luchtfoto's en satellietopnames van Nederland zijn de IJsselmeerpolders onmiddellijk te herkennen: regelmatige, rechthoekige vlakken met relatief weinig bebouwing.

  • 12 - Dorpen inclusief Emmeloord: Het model van Christaller

    De periode 1914 – 1942 bood volop tijd en gelegenheid om na te denken over de vorm en de inhoud van het nieuwe land. Unieke kansen vroegen om unieke oplossingen.

  • 14 - Stedenbouwkundige aspecten van de dorpen

    De meeste woonkernen in de Noordoostpolder zijn in de jaren veertig en vijftig ontworpen door vertegenwoordigers van de Delftse School (zie ook venster 15).

  • 19 - De opbouw van de samenleving: onderzoek, verzuiling en maatschappelijke hiërarchie

    De Directie van de Wieringermeer (Noordoostpolderwerken) wilde van de Noordoostpolder een rationeel ingericht landbouwgebied maken met hypermoderne boeren.

  • 18 - De selectie van de toekomstige bewoners: het Uitgifteplan en het model Ter Veen

    In de Haarlemmermeer was de kolonisatieperiode overgelaten aan het vrije spel van de maatschappelijke krachten. Het promotieonderzoek van H.N. ter Veen (zie ook venster 12) had een duidelijke boodschap: De staat moest in de nieuwe Noordoostpolder de regie houden. Dit advies werd door de overheid overgenomen.

  • 20 - Culturele verscheidenheid en identiteit: de polder als smeltkroes

    In de Noordoostpolder zijn mensen uit alle windstreken komen wonen. Zij brachten hun cultuur, geloof en dialect mee. Pogingen van de autoriteiten om door culturele activiteiten een eenheid te smeden, leken aanvankelijk succes te hebben.

  • 21 - De relatie met Urk en Overijssel: animositeit en afhankelijkheid

    De Noordoostpolder grenst aan Friesland en Overijssel. De grens met Overijssel is bijna vier keer zo lang als die met Friesland. Bovendien ligt Zwolle, de hoofdstad van Overijssel, relatief dicht bij de Noordoostpolder.

  • 28 - Landdrost en burgemeester, openbaar lichaam en democratie: van autoriteit naar zeggenschap

    Naarmate de drooglegging van de Noordoostpolder vorderde, moest het nieuwe land niet alleen ontwaterd, in cultuur gebracht, geëxploiteerd en gekoloniseerd worden, maar moesten ook lokale bestuurlijke taken worden uitgevoerd.

  • 20 - Culturele verscheidenheid en identiteit: de polder als smeltkroes

    In de Noordoostpolder zijn mensen uit alle windstreken komen wonen. Zij brachten hun cultuur, geloof en dialect mee.

  • 24 - Kunst en cultuur: kunstwerken, monumenten, amateurkunst, musea, theater, schuurfeesten.

    Na de Tweede Wereldoorlog was het in heel Nederland soberheid troef. Hard werken was het uitgangspunt in deze hersteljaren.

  • 22 - Landbouw en voedselvoorziening: mechanisatie en agricultuur

    De inpoldering van de Noordoostpolder leidde tot nieuw land dat hoofdzakelijk bedoeld was als land- en tuinbouwgebied.

  • 23 - Buiten de landbouw: ruimte voor onderzoeksinstituten

    Zoals in diverse vensters is beschreven, wilde de Directie van de Noordoostpolder een hypermodern landbouwgebied maken

  • 30 - Gemeente: een halve eeuw zelfstandig, 1962 – 2012

    De Noordoostpolder heeft zich in zeventig jaar ontwikkeld van een overwegend agrarisch gebied tot een gemeente met veel voorzieningen en een diverse werkgelegenheid. De Noordoostpolder is ontworpen voor de fietser, terwijl nu vrijwel iedereen de auto gebruikt.

  • 26 - Bijzondere gebeurtenissen en evenementen

    De Noordoostpolder kent vele bijzondere gebeurtenissen en evenementen die de samenleving een sociaal profiel geven.
> <