Inleiding Raam IV: het land wordt bebouwd
De verkaveling en de verdeling van de dorpen over de polder oogt enigszins modernistisch. Maar in de dorpen zelf is het beeld eerder traditioneel. Dat geldt voor de opzet (een pleintje waar straten op uitkomen), maar ook voor de bebouwing: bakstenen huizen met rode pannendaken. Dat traditionele is een gevolg van het feit dat de bouwmeesters van de polder vaak aanhangers waren van de zogeheten Delftse School.
Stedenbouw en architectuur
Alleen Rutten en Kraggenburg hebben een minder traditionele opzet, maar het dorp dat werkelijk breekt met de traditie is Nagele. Dit dorp is ontworpen door de aanhangers van het zogeheten Nieuwe Bouwen, een reactie op alles wat de Delftse School was. Daarmee is een dorp ontstaan dat vanaf het begin een heel eigen plaats inneemt, niet alleen in de Noordoostpolder, maar ook in Nederland en zelfs in heel Europa. Elementen van het Nieuwe Bouwen komen we in Nederland natuurlijk wel vaker tegen, maar dat een heel dorp, tot in de uiterste consequenties volgens zo’n patroon is opgezet, is heel bijzonder. Ondanks de praktische bezwaren van bewoners is de oorspronkelijke opzet tot in onze tijd gehandhaafd. Daardoor is het geheel langzaam maar zeker gegroeid tot een monumentale status, met een functie als studieobject voor toekomstige architectuur.
Film: De arbeiderswoningen in Noordoostpolder zijn nog steeds aantrekkelijke huisjes.
Schokbetonschuren
De boerderijen en landarbeiderswoningen waren over het algemeen weer traditioneel van aard. Maar ook hier vinden we een modern, rationalistisch en functionalistisch element: de zogeheten schokbetonschuren. Die zijn niet ontstaan uit architectonische of kunstzinnige overwegingen, maar uit doelmatigheid. Het gaat hier om gebouwen uit geprefabriceerde betonelementen, een bouwwijze die uit nood was geboren. In betrekkelijk korte tijd konden zo veel boerderijen worden opgeleverd. Er staan er een kleine duizend van in de Noordoostpolder. Met hun hoge witgrijze gevels onder een groot vaak rood pannendak vormen ze een zeer herkenbaar en karakteristiek onderdeel van het landschap.
Boerderij met schokbetonschuur omgeving ENS.